Ανάκτηση δεδομένων από SSD δίσκο

Η τεχνολογία των SSD (Solid State Drives) έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο αποθήκευσης δεδομένων. Παρότι πιο αξιόπιστοι από τους παραδοσιακούς σκληρούς δίσκους (HDD), δεν είναι άτρωτοι. Όταν συμβεί απώλεια δεδομένων, η ανάκτηση από SSD απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, εργαλεία και ιδιαίτερη προσοχή. Σε αυτό το άρθρο θα μάθεις τι ισχύει, τι πρέπει να κάνεις και πότε να απευθυνθείς σε επαγγελματία.

Πώς λειτουργεί ένας SSD δίσκος;

Σε αντίθεση με τους HDD που χρησιμοποιούν μαγνητικούς δίσκους και μηχανικά μέρη, οι SSD αποθηκεύουν δεδομένα σε flash μνήμη. Αυτή η τεχνολογία προσφέρει:

Υψηλές ταχύτητες ανάγνωσης/εγγραφής

Χαμηλή κατανάλωση ενέργειας

Αντοχή σε κραδασμούς

Όμως, η flash μνήμη έχει συγκεκριμένο κύκλο ζωής. Όταν φτάσει στο τέλος του, εμφανίζονται προβλήματα.

Πότε κινδυνεύουν τα δεδομένα σε έναν SSD;
Οι πιο συχνοί λόγοι απώλειας δεδομένων σε SSD περιλαμβάνουν:

Απροσδόκητη διακοπή ρεύματος
Η απότομη απώλεια ρεύματος μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο firmware ή αλλοίωση δεδομένων.

Φθορά του NAND flash
Μετά από πολλούς κύκλους εγγραφής, η μνήμη φθείρεται και γίνεται μη αναγνώσιμη.

Λάθος format ή διαγραφή
Εσφαλμένος χειρισμός μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια αρχείων.

Βλάβη firmware ή controller
Πρόκειται για το «μυαλό» του SSD. Αν αποτύχει, ο δίσκος γίνεται μη προσβάσιμος.

Πρόβλημα στο λογισμικό ή malware
Κάποιες εφαρμογές ή ιοί μπορούν να διαγράψουν αρχεία ή να καταστρέψουν το file system.

Ανάκτηση δεδομένων – Τι πρέπει να γνωρίζεις

Η ανάκτηση από SSD είναι πιο περίπλοκη από αυτή των HDD λόγω:

Της τεχνολογίας TRIM, η οποία διαγράφει τα αρχεία μόνιμα από το chip.

Της ύπαρξης κρυπτογράφησης, ακόμα και σε consumer μοντέλα.

Του ενσωματωμένου wear leveling, που διανέμει τα δεδομένα σε όλη τη μνήμη.

Γι’ αυτό, ο χρόνος και ο τρόπος που θα ενεργήσεις είναι κρίσιμος.

Πρώτες ενέργειες σε περίπτωση απώλειας δεδομένων
Σταμάτα αμέσως τη χρήση του SSD
Η κάθε νέα εγγραφή μπορεί να αντικαταστήσει τα χαμένα αρχεία.

Μην επιχειρήσεις format ή επιδιόρθωση μέσω Windows
Μπορεί να επιδεινωθεί η κατάσταση.

Αποσύνδεσε τον δίσκο και απόφυγε αυτοσχέδιες λύσεις
Προγράμματα ανάκτησης δεν έχουν πάντα αποτέλεσμα σε SSD.

Υπάρχουν λογισμικά ανάκτησης για SSD;
Ναι, υπάρχουν. Παραδείγματα:

Recuva

Disk Drill

EaseUS Data Recovery Wizard

Stellar Data Recovery

Όμως, προσοχή: αν ο SSD έχει ενεργοποιημένο το TRIM (συνήθως ισχύει στα Windows), η ανάκτηση διαγραμμένων αρχείων γίνεται πρακτικά αδύνατη με software.

Πότε πρέπει να απευθυνθείς σε επαγγελματία;
Σε κάθε από τα παρακάτω:

Ο SSD δεν αναγνωρίζεται καθόλου από τον υπολογιστή.

Υπάρχουν περίεργοι ήχοι ή αποτυχία εκκίνησης.

Έχει γίνει λανθασμένος χειρισμός ή format.

Το περιεχόμενο είναι ιδιαίτερης αξίας (π.χ. αρχεία εργασίας, προσωπικά δεδομένα).

Οι επαγγελματίες χρησιμοποιούν ειδικά εργαλεία (όπως PC-3000), πραγματοποιούν χειρισμούς σε clean room και έχουν πρόσβαση σε firmware και chip-level ανάκτηση των δεδομένων.

Πόσο κοστίζει η ανάκτηση από SSD;
Το κόστος διαφέρει ανάλογα με:

Τη βλάβη (λογισμικού, firmware, hardware)

Το μέγεθος των δεδομένων

Την ταχύτητα παράδοσης

Ενδεικτικά κόστη:

Απλή ανάκτηση: 100€–200€

Βλάβη firmware ή controller: 250€–500€

Επέμβαση σε chip: 600€ και άνω

Πολλές εταιρείες προσφέρουν δωρεάν διάγνωση και τιμολόγηση πριν ξεκινήσει η διαδικασία.

Πώς να προστατευτείς στο μέλλον
Κράτα τακτικά αντίγραφα ασφαλείας (σε εξωτερικό δίσκο ή cloud)

Χρησιμοποίησε UPS για αποφυγή διακοπών ρεύματος

Απόφυγε υπερφόρτωση του SSD (κρατά χαμηλή χρήση πάνω από 80%)

Απενεργοποίησε το TRIM αν η ασφάλεια των δεδομένων είναι πιο σημαντική από την απόδοση (δεν συνιστάται για καθημερινή χρήση)

Συμπερασματικά

Η ανάκτηση δεδομένων από SSD απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς και γνώση της τεχνολογίας. Αν τα δεδομένα είναι πολύτιμα, απόφυγε πειραματισμούς. Αντίθετα, απευθύνσου σε ειδικούς με εμπειρία στην ανάκτηση SSD. Με τον σωστό εξοπλισμό και τις κατάλληλες μεθόδους, πολλά μπορούν να σωθούν ακόμα και σε δύσκολες περιπτώσεις.