Ερημοδικία στην πολιτική δίκη – Οδηγός

Τι είναι η Ερημοδικία στην Πολιτική Δίκη;

Η ερημοδικία είναι μια δικονομική κατάσταση που προκύπτει όταν ένα από τα διάδικα μέρη δεν εμφανίζεται στο δικαστήριο κατά τη συζήτηση της υπόθεσης. Η έννοια αυτή συναντάται κυρίως στις πολιτικές δίκες και ρυθμίζεται από τις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Πρακτικά, όταν ο ενάγων ή ο εναγόμενος δεν παραστεί ή δεν εκπροσωπηθεί νόμιμα, θεωρείται απών (ερήμην) και η διαδικασία προχωρά χωρίς αυτόν. Αυτή η απουσία έχει συγκεκριμένες νομικές συνέπειες, ανάλογα με τη θέση του απόντος (αν είναι ενάγων ή εναγόμενος).

Νομική βάση – Τι προβλέπει ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας;

Η ερημοδικία ρυθμίζεται κυρίως από τα άρθρα 271–272 ΚΠολΔ, καθώς και από άλλες συμπληρωματικές διατάξεις που αφορούν την εκδίκαση της υπόθεσης ερήμην.

Σύμφωνα με το άρθρο 271, αν ο εναγόμενος δεν εμφανιστεί στο ακροατήριο και έχει κλητευθεί νόμιμα και εμπρόθεσμα, τότε η δίκη μπορεί να διεξαχθεί ερήμην του. Αντίστοιχα, αν δεν εμφανιστεί ο ενάγων, η αγωγή θεωρείται μη ασκηθείσα.

Πότε μπορεί να κριθεί μια υπόθεση ερήμην;

Για να εξεταστεί μία υπόθεση ερήμην ενός από τα μέρη, πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις:

Να μην παρασταθεί το μέρος κατά τη συζήτηση της υπόθεσης

Να έχει λάβει νόμιμη και εμπρόθεσμη κλήτευση

Να μην έχει ζητήσει αναβολή ή ματαίωση της συζήτησης

Να μην εκπροσωπείται μέσω πληρεξουσίου δικηγόρου

Διακρίσεις: Εναγόμενος vs Ενάγων
Η θέση του απόντος παίζει καθοριστικό ρόλο στις συνέπειες της ερημοδικίας:

1. Αν απουσιάζει ο ενάγων
Η αγωγή δεν συζητείται και θεωρείται σαν να μην ασκήθηκε.

Αντίστοιχα, δεν δημιουργούνται έννομες συνέπειες, και η διαδικασία σταματάει.

2. Αν απουσιάζει ο εναγόμενος
Το δικαστήριο συζητά την υπόθεση ερήμην.

Αυτό δεν σημαίνει αυτόματη καταδίκη, αλλά:

Ο εναγόμενος δεν έχει λόγο υπεράσπισης

Το δικαστήριο εξετάζει μόνο τα στοιχεία του ενάγοντος

Αν η αγωγή είναι νομικά και ουσιαστικά βάσιμη, τότε γίνεται δεκτή

Ποιες είναι οι συνέπειες της ερημοδικίας;
Για τον εναγόμενο:
Δεν παρουσιάζει αντίκρουση ή αποδείξεις

Δεν εξετάζει μάρτυρες

Δεν έχει δυνατότητα υποβολής ενστάσεων ή σχολιασμού

Μπορεί να εκδοθεί καταδικαστική απόφαση σε βάρος του, εάν το δικαστήριο κρίνει την αγωγή επαρκώς τεκμηριωμένη

Για τον ενάγοντα:
Αν απουσιάζει, δεν εξετάζεται η υπόθεση

Χάνει το δικαίωμα συζήτησης της αγωγής

Μπορεί να επαναφέρει την αγωγή, αλλά υπάρχει καθυστέρηση και έξοδα

Μπορεί να προσβληθεί απόφαση ερήμην;
Ναι. Ο νόμος προβλέπει συγκεκριμένα ένδικα μέσα σε περίπτωση έκδοσης απόφασης ερήμην του εναγομένου:

➤ Ανακοπή Ερημοδικίας (άρθρο 501 επ. ΚΠολΔ)
Ασκείται από τον εναγόμενο μέσα σε 15 εργάσιμες ημέρες

Πρέπει να αποδείξει ότι η απουσία του ήταν δικαιολογημένη (π.χ. πρόβλημα υγείας, έλλειψη κλήτευσης)

Αν γίνει δεκτή, η υπόθεση επανασυζητείται με την παρουσία και των δύο μερών

Πρακτικά παραδείγματα
Υπόθεση αγωγής διατροφής: Αν ο εναγόμενος (π.χ. πατέρας) δεν παραστεί, το δικαστήριο μπορεί να δεχτεί την αγωγή της μητέρας, εφόσον η αίτηση και τα έγγραφα τεκμηριώνουν την ανάγκη διατροφής.

Υπόθεση καταγγελίας σύμβασης εργασίας: Αν ο εργοδότης δεν παραστεί, το δικαστήριο εξετάζει τα αποδεικτικά του εργαζομένου και μπορεί να επιδικάσει αποζημίωση.

Πότε η ερημοδικία αποφεύγεται;
Αν ο διάδικος στείλει πληρεξούσιο δικηγόρο

Αν κατατεθεί αιτιολογημένο αίτημα αναβολής

Αν αποδειχθεί ότι η κλήτευση δεν επιδόθηκε σωστά

Συμβουλές για τους διαδίκους
Μην αγνοείτε τις κλητεύσεις – ακόμα κι αν δεν επιθυμείτε συμμετοχή, συμβουλευτείτε δικηγόρο

Παραστείτε ή εκπροσωπηθείτε νόμιμα, ακόμη και αν η υπόθεση φαίνεται ασήμαντη

Φροντίστε για σωστή ενημέρωση διεύθυνσης – για να μη θεωρηθείτε ενήμεροι ενώ δεν είστε

Τι είναι η Ανακοπή Ερημοδικίας στην Πολιτική Δίκη;
Στο πλαίσιο της πολιτικής δίκης, όταν ένας διάδικος δεν εμφανιστεί στο δικαστήριο και δικαστεί ερήμην, έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει αυτήν την απόφαση. Το ένδικο μέσο που του παρέχει ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ) είναι η ανακοπή ερημοδικίας.

Η ανακοπή αυτή δίνει στον διάδικο τη δυνατότητα να ζητήσει από το ίδιο δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση να την ακυρώσει και να γίνει εκ νέου συζήτηση της υπόθεσης με την παρουσία και των δύο μερών.

Πότε γίνεται δεκτή η Ανακοπή Ερημοδικίας;
Ο νομοθέτης είναι αυστηρός όσον αφορά τους λόγους που μπορεί να δικαιολογήσουν την απουσία του διαδίκου. Συγκεκριμένα, το άρθρο 501 ΚΠολΔ προβλέπει ότι:

Ο διάδικος πρέπει να μην εμφανίστηκε στο δικαστήριο είτε επειδή δεν κλητεύθηκε σωστά (π.χ. λάθος διεύθυνση)

Είτε επειδή υπήρξε ανώτερη βία που τον εμπόδισε να παραστεί (π.χ. ξαφνικό σοβαρό πρόβλημα υγείας)

Δεν αρκεί απλά να μην παρέστη. Πρέπει να αποδείξει ότι η απουσία του δεν ήταν αποτέλεσμα δικής του αμέλειας.

Προθεσμία για την Άσκηση Ανακοπής Ερημοδικίας
Ο χρόνος είναι καθοριστικός:

Αν ο ερημοδικασθείς κατοικεί στην Ελλάδα, έχει 15 ημέρες από την επίδοση της απόφασης.

Αν κατοικεί στο εξωτερικό ή είναι αγνώστου διαμονής, η προθεσμία ανεβαίνει στις 60 ημέρες.

Η προθεσμία μετράει από τη στιγμή που του κοινοποιείται επίσημα η απόφαση.

Μια Ιδιαίτερη Ιδιότητα της Ανακοπής
Η ανακοπή ερημοδικίας ξεχωρίζει από άλλα ένδικα μέσα, γιατί:

Δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός (καταχρηστική προθεσμία) αν δεν έχει γίνει επίδοση.

Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος δεν ενημερωθεί ποτέ επίσημα για την απόφαση, διατηρεί το δικαίωμα να την προσβάλλει, ακόμα και μετά από χρόνια.

Η απόφαση μπορεί να καταστεί ανέκκλητη (δηλαδή να μην μπορεί να προσβληθεί με άλλα ένδικα μέσα), αλλά όχι τελεσίδικη όσο εκκρεμεί το ενδεχόμενο άσκησης ανακοπής.

Γιατί είναι σημαντική η Ανακοπή Ερημοδικίας;
Η δυνατότητα ανακοπής:

Προστατεύει τον διάδικο που για λόγους ανωτέρας βίας δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Αποτρέπει οριστική καταδίκη ή απόφαση εις βάρος του χωρίς να ακουστεί.

Ενισχύει την έννοια της δίκαιης δίκης και της πραγματικής δυνατότητας υπεράσπισης.

Συμπέρασμα

Η ερημοδικία στην πολιτική δίκη είναι μια κρίσιμη δικονομική κατάσταση που μπορεί να έχει ουσιαστικές συνέπειες για τον διάδικο που απουσιάζει. Παρότι δεν οδηγεί αυτόματα σε “ήττα”, ενισχύει σημαντικά τη θέση του αντιδίκου, ειδικά όταν υπάρχει επαρκής νομική τεκμηρίωση.

Η παρουσία ή έστω η νόμιμη εκπροσώπηση σε κάθε στάδιο της διαδικασίας είναι καθοριστική για την έκβαση της υπόθεσης. Για τον λόγο αυτό, η άμεση επικοινωνία με δικηγόρο είναι απαραίτητη από τη στιγμή που παραλαμβάνεται κλήτευση.