Δικαίωμα διατροφής ενήλικου τέκνου – Τι πρέπει να ξέρεις

Η υποχρέωση των γονέων να παρέχουν διατροφή στα παιδιά τους δεν σταματά αυτόματα με την ενηλικίωση, δηλαδή στα 18 έτη. Στην ελληνική έννομη τάξη, το ενήλικο τέκνο μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να συνεχίσει να έχει δικαίωμα διατροφής από τους γονείς του, εφόσον δεν είναι σε θέση να συντηρήσει τον εαυτό του. Αυτό το άρθρο εξετάζει με σαφήνεια πότε και υπό ποιες συνθήκες υπάρχει αυτό το δικαίωμα, τι προβλέπει ο νόμος και τι συμβαίνει στην πράξη.

🔹 Τι είναι η διατροφή;

Η διατροφή περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα για τη διαβίωση του προσώπου που τη δικαιούται. Δεν αφορά μόνο την τροφή, αλλά και:

Ένδυση και υπόδηση

Στέγαση

Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

Εκπαίδευση

Έξοδα μετακίνησης (όταν σχετίζονται με εργασία ή σπουδές)

Η παροχή διατροφής βασίζεται στην αρχή της αλληλοβοήθειας μέσα στην οικογένεια, αλλά και στην αρχή της αναλογικότητας: ο κάθε γονέας συμμετέχει σύμφωνα με τις οικονομικές του δυνατότητες.

🔸 Τι προβλέπει ο νόμος για τα ενήλικα τέκνα;

Σύμφωνα με τα άρθρα 1485-1502 του Αστικού Κώδικα, οι γονείς έχουν υποχρέωση διατροφής όχι μόνο για ανήλικα αλλά και για ενήλικα τέκνα, εφόσον:

Δεν μπορούν να αυτοσυντηρηθούν με δικά τους μέσα

Η αδυναμία αυτή δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά τους

Ενήλικο τέκνο που σπουδάζει

Η πιο συνηθισμένη περίπτωση είναι το παιδί που ενηλικιώνεται στα 18, αλλά συνεχίζει τις σπουδές του (π.χ. σε πανεπιστήμιο ή ΙΕΚ). Σε αυτή την περίπτωση:

Διατηρεί το δικαίωμα διατροφής, γιατί δεν μπορεί να εργάζεται πλήρως ούτε να καλύπτει τις ανάγκες του.

Οι σπουδές πρέπει να είναι κανονικές και με συνέπεια – δεν πρέπει να διαρκούν υπερβολικά ή να παρατείνεται τεχνητά ο χρόνος φοιτήσεως.

Αν το παιδί εργάζεται περιστασιακά ή part-time, η διατροφή δεν καταργείται, αλλά ενδέχεται να μειωθεί.

 Ενήλικο τέκνο με αναπηρία ή ασθένεια

Αν το παιδί είναι ενήλικο και πάσχει από:

Αναπηρία (σωματική ή νοητική)

Χρόνια ή σοβαρή ασθένεια

Ψυχική διαταραχή

…και δεν μπορεί να εργαστεί, τότε οι γονείς υποχρεούνται να συνεχίσουν να παρέχουν διατροφή. Στην πράξη, αυτό μπορεί να ισχύει επ’ αόριστον ή ακόμα και εφόρου ζωής, ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης και τις ανάγκες του τέκνου.

 Ενήλικο τέκνο χωρίς εργασία

Η ανεργία δεν οδηγεί αυτόματα σε παροχή διατροφής. Πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:

Το τέκνο αναζητά εργασία ενεργά και αποδεδειγμένα

Η ανεργία του δεν οφείλεται σε αμέλεια, τεμπελιά ή άρνηση να εργαστεί

Δεν έχει εισοδήματα ή περιουσιακά στοιχεία ικανά για διαβίωση

Αν πληρούνται αυτά, το δικαίωμα διατροφής μπορεί να παραταθεί προσωρινά μέχρι την εύρεση εργασίας.

 Πότε χάνει το ενήλικο τέκνο το δικαίωμα διατροφής;

Το δικαίωμα χάνεται όταν:

Έχει σταθερό εισόδημα (π.χ. από εργασία, ενοίκια, επιδόματα)

Σταματήσει τις σπουδές χωρίς σοβαρό λόγο

Αδιαφορεί για την εύρεση εργασίας

Παντρευτεί ή αποκτήσει δική του οικογένεια

Υπάρχει υπαίτια συμπεριφορά, όπως προσβολή κατά των γονέων

Πώς καθορίζεται το ποσό της διατροφής;

Το ύψος της διατροφής υπολογίζεται με βάση:

Τις ανάγκες του τέκνου

Το κόστος διαβίωσης (ενοίκιο, έξοδα φοιτητή κ.λπ.)

Τα εισοδήματα και τις οικονομικές δυνατότητες του γονέα

Σε περίπτωση διαφωνίας, το δικαστήριο αποφασίζει με δικαστική απόφαση.

Πώς ζητά το ενήλικο τέκνο διατροφή;

Η διατροφή δεν δίνεται αυτόματα. Το ενήλικο τέκνο:

Πρέπει να καταθέσει αγωγή διατροφής κατά του γονέα

Να αποδείξει ότι δεν μπορεί να συντηρηθεί μόνο του

Να καταθέσει αναλυτικά όλα τα οικονομικά στοιχεία του

Η ελληνική νομοθεσία αναγνωρίζει το δικαίωμα διατροφής όχι μόνο για τα ανήλικα, αλλά και για τα ενήλικα τέκνα, όταν αυτά δεν μπορούν να συντηρηθούν μόνα τους. Η νομική βάση αυτής της υποχρέωσης βρίσκεται στα άρθρα 1485, 1486, 1489 και 1493 του Αστικού Κώδικα, που ρυθμίζουν τη διατροφή ανάμεσα σε γονείς και παιδιά (ανιόντες και κατιόντες).

 Πότε δικαιούται διατροφή το ενήλικο τέκνο;

Σύμφωνα με το άρθρο 1486 Α.Κ., ένα ενήλικο τέκνο μπορεί να ζητήσει διατροφή εφόσον δεν είναι σε θέση να καλύψει μόνο του τις ανάγκες διαβίωσης του, είτε:

από δικά του εισοδήματα ή περιουσία

είτε μέσω εργασίας, κατάλληλης για την ηλικία, την υγεία του και τις γενικότερες συνθήκες ζωής του

Είναι σημαντικό ότι ο νόμος δεν βάζει κανένα ηλικιακό όριο στο δικαίωμα αυτό. Η ενηλικίωση (δηλαδή το να κλείσει το παιδί τα 18) δεν σημαίνει αυτόματα και απώλεια της υποστήριξης από τους γονείς.

 Διατροφή λόγω σπουδών – Τι ισχύει

Το άρθρο 1493 Α.Κ. προβλέπει ότι η διατροφή περιλαμβάνει όλα όσα είναι αναγκαία για τη συντήρηση του παιδιού, αλλά και τα έξοδα που σχετίζονται με:

Την ανατροφή του

Την επαγγελματική του εκπαίδευση

Τις σπουδές οποιασδήποτε βαθμίδας (π.χ. ΙΕΚ, ΑΕΙ, ΤΕΙ, τεχνική κατάρτιση)

Εφόσον το τέκνο σπουδάζει, θεωρείται εύλογο ότι δεν έχει τη δυνατότητα να εργάζεται παράλληλα, ή ότι μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην υγεία του ή στην πορεία των σπουδών του. Άρα, η ανάγκη για υποστήριξη από τους γονείς θεμελιώνεται και συνεχίζεται.

Ποιες σπουδές καλύπτει το δικαίωμα διατροφής;

Το δικαίωμα διατροφής καλύπτει όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, εφόσον κριθεί ότι είναι:

Αντικειμενικά αναγκαίες για την επαγγελματική αποκατάσταση του παιδιού

Σχετίζονται με εξειδίκευση ή απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων

Διαρκούν για εύλογο χρονικό διάστημα, ανάλογα με τη δυσκολία ή το επίπεδο του κλάδου

Συνεπώς, σπουδές στη μέση εκπαίδευση, σε ΙΕΚ, σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές, ακόμη και μεταπτυχιακά, δύνανται να δικαιολογούν συνέχιση της διατροφής – εφόσον φυσικά το τέκνο δεν εργάζεται και δεν έχει άλλα μέσα διαβίωσης.

Τι πρέπει να αποδείξει το ενήλικο τέκνο;

Για να διατηρήσει ή να ζητήσει διατροφή, το τέκνο πρέπει να αποδείξει ότι:

Δεν διαθέτει ίδια μέσα για να καλύψει τις ανάγκες του

Οι σπουδές του είναι πραγματικές και όχι προσχηματικές

Η διάρκειά τους είναι λογική σε σχέση με τον κλάδο και τις απαιτήσεις

Η αδυναμία αυτοσυντήρησης δεν οφείλεται σε δική του υπαιτιότητα

Για τον γονέα που πληρώνει διατροφή, είναι σημαντικό να γνωρίζει ότι η υποχρέωση αυτή δεν παύει αυτομάτως με τα 18, αλλά απαιτεί αξιολόγηση των πραγματικών αναγκών και συνθηκών του τέκνου.
Σε κάθε περίπτωση αμφισβήτησης ή διεκδίκησης, ο ρόλος του δικαστηρίου είναι καθοριστικός και γι’ αυτό η συμβουλή νομικού είναι πάντα απαραίτητη.

Αν υπάρχει ήδη διατροφή που δινόταν ως ανήλικος, ο γονέας δεν υποχρεούται να συνεχίσει χωρίς δικαστική απόφαση μετά τα 18.

❓ Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

1. Αν το παιδί μου σπουδάζει και εργάζεται part-time, πρέπει να συνεχίσω να πληρώνω;
Ναι, αν τα έσοδά του δεν καλύπτουν τις βασικές ανάγκες του.

2. Μπορώ να σταματήσω να δίνω διατροφή χωρίς δικαστική απόφαση;
Μόνο αν λήξει η υποχρέωση βάσει δικαστικής απόφασης ή μετά από συμφωνία με το τέκνο.

3. Το παιδί μου είναι 22 και φοιτητής. Πρέπει να συνεχίσω να πληρώνω;
Ναι, εφόσον δεν έχει σταθερό εισόδημα και οι σπουδές του είναι σε λογική διάρκεια.

4. Πότε μπορώ να ζητήσω διακοπή της διατροφής;
Όταν υπάρχουν αλλαγές στις συνθήκες, όπως εύρεση εργασίας από το τέκνο ή οικονομική αδυναμία του γονέα.

 Συμπέρασμα

Το δικαίωμα διατροφής του ενήλικου τέκνου είναι θεσμικά κατοχυρωμένο, αλλά δεν είναι απεριόριστο. Στηρίζεται στη λογική της ανάγκης, της υπαιτιότητας και των πραγματικών συνθηκών ζωής. Αν είστε γονέας ή ενήλικο παιδί και έχετε απορίες σχετικά με τη συνέχιση ή τη διακοπή της διατροφής, η νομική καθοδήγηση από ειδικό είναι απαραίτητη για να διαφυλάξετε τα δικαιώματά σας.