Η υποχρέωση καταβολής διατροφής από τον γονέα προς το τέκνο είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα στο οικογενειακό δίκαιο. Αν και πολλοί θεωρούν πως η υποχρέωση αυτή σταματά αυτόματα με την ενηλικίωση του παιδιού (δηλαδή στα 18 έτη), στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες.
Η διατροφή είναι το σύνολο των αγαθών που απαιτούνται για την κάλυψη των βασικών αναγκών του παιδιού, όπως:
Η υποχρέωση αυτή βαραίνει αμφότερους τους γονείς, ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητές τους και λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του παιδιού.
Η πιο συχνή ερώτηση είναι: “Μέχρι πότε πρέπει να πληρώνω διατροφή;”
Η απάντηση εξαρτάται από την κατάσταση του παιδιού. Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, η διατροφή δεν σταματά αυτόματα στα 18, αλλά συνεχίζεται όσο το παιδί δεν μπορεί να αυτοσυντηρηθεί.
✅ 1. Ανήλικος (κάτω των 18 ετών)
Η διατροφή είναι υποχρεωτική χωρίς καμία προϋπόθεση. Ο ανήλικος δεν θεωρείται ότι μπορεί να αυτοσυντηρηθεί.
✅ 2. Ενήλικος που φοιτά σε σχολή ή πανεπιστήμιο
Αν το τέκνο, παρόλο που είναι ενήλικο (άνω των 18), σπουδάζει ή βρίσκεται σε επαγγελματική εκπαίδευση και δεν εργάζεται, τότε οι γονείς εξακολουθούν να έχουν υποχρέωση διατροφής.
Το σκεπτικό είναι ότι το παιδί ακόμη χτίζει τις βάσεις για την επαγγελματική του αποκατάσταση.
✅ 3. Άνεργος χωρίς υπαιτιότητα
Αν ο ενήλικος δεν μπορεί να βρει δουλειά, όχι εξαιτίας τεμπελιάς ή αδιαφορίας, αλλά λόγω οικονομικών συνθηκών, αναπηρίας ή άλλης εύλογης αιτίας, τότε διατηρεί το δικαίωμα διατροφής.
✅ 4. Άτομο με αναπηρία
Αν το τέκνο πάσχει από ασθένεια ή αναπηρία που το εμποδίζει να εργαστεί, τότε η διατροφή μπορεί να συνεχίζεται επ’ αόριστον, εφόσον έχει αποδειχθεί ότι η αυτοσυντήρησή του είναι αδύνατη.
Η υποχρέωση καταβολής διατροφής σταματά όταν το τέκνο:
Συμπληρώσει τις σπουδές του και ξεκινήσει εργασία με αποδοχές ικανές για αυτοσυντήρηση
Αποκτήσει εισόδημα ή περιουσία που του επιτρέπει να ζει ανεξάρτητα
Αδιαφορεί ή τεμπελιάζει, αποφεύγοντας την εργασία χωρίς σοβαρό λόγο
Συνάψει γάμο ή δημιουργήσει δική του οικογένεια
Καταστεί υπαίτιο για σοβαρή προσβολή προς τον γονέα (σε ακραίες περιπτώσεις)
Η υποχρέωση διατροφής, είτε πρόκειται για παιδιά είτε για πρώην συζύγους, διέπεται από αυστηρούς κανόνες. Αν και πολλοί πιστεύουν ότι σταματά σε μια συγκεκριμένη ηλικία ή μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, η αλήθεια είναι πως εξαρτάται από την κατάσταση του καθενός.
👶 Διατροφή για τα παιδιά – Μέχρι πότε ισχύει;
✅ Κανονική διάρκεια υποχρέωσης:
Οι γονείς έχουν υποχρέωση να παρέχουν διατροφή τουλάχιστον μέχρι το παιδί να συμπληρώσει τα 21 έτη.
Αν το παιδί είναι ανήλικο, η υποχρέωση είναι απόλυτη.
⚠️ Πότε μπορεί να σταματήσει στα 18;
Η υποχρέωση ενδέχεται να λήξει από τα 18, εφόσον:
Το παιδί δεν σπουδάζει πλέον ή δεν φοιτά σε κάποια εκπαιδευτική δομή.
Διαθέτει ίδιο εισόδημα, έστω και σε επίπεδο πρόνοιας.
Μπορεί να αυτοσυντηρηθεί οικονομικά.
👉 Δηλαδή, αν το παιδί έχει σταματήσει τις σπουδές και έχει δικό του εισόδημα, ακόμη κι αν δεν είναι 21 ετών, η διατροφή παύει.
💍 Διατροφή πρώην συζύγου – Ποια είναι η διάρκεια;
Σε αντίθεση με τη διατροφή τέκνων, η διατροφή πρώην συζύγων εξαρτάται και από συμφωνία μεταξύ των δύο μερών. Αν δεν υπάρξει συμφωνία, τότε ισχύουν οι προβλέψεις του νόμου, οι οποίες εξαρτώνται από την ημερομηνία του διαζυγίου.
🔸 Διαζύγιο μετά την 1η Ιανουαρίου 2020:
Η διάρκεια της διατροφής είναι ίση με το ήμισυ του χρόνου γάμου, με ανώτατο όριο τα 5 χρόνια.
Εξαιρέσεις όπου η διάρκεια παρατείνεται:
Αν υπάρχουν παιδιά: Η διατροφή συνεχίζεται μέχρι το νεότερο παιδί να φτάσει τα 12 έτη.
Αν ο γάμος κράτησε πάνω από 15 χρόνια και ο δικαιούχος πλησιάζει σύνταξη (AOW): Η διατροφή συνεχίζεται μέχρι να ξεκινήσει η σύνταξή του.
Αν ο καταβάλλων γεννήθηκε πριν το 1970, και θα λάβει σύνταξη μετά από πάνω από 10 χρόνια, και ο γάμος διήρκεσε πάνω από 15 χρόνια: η διατροφή συνεχίζεται μέχρι και 10 χρόνια.
🔸 Διαζύγιο από 1 Ιουλίου 1994 έως 31 Δεκεμβρίου 2019:
Η διάρκεια της διατροφής ήταν έως 12 χρόνια, εκτός αν:
Δεν υπήρχαν παιδιά και
Ο γάμος κράτησε λιγότερο από 5 χρόνια, οπότε τότε η διατροφή ισχύει για όσο χρόνο διήρκεσε ο γάμος.
🔸 Διαζύγιο πριν την 1η Ιουλίου 1994:
Δεν υπάρχει νομικός χρονικός περιορισμός.
Αν δεν συμφωνήθηκε κάτι διαφορετικό, η διατροφή μπορεί να συνεχίζεται εφ’ όρου ζωής.
Υπόθεση | Διάρκεια Διατροφής |
---|---|
Παιδί κάτω των 18 | Υποχρεωτική |
Παιδί 18–21 και σπουδάζει/άνεργο | Υποχρεωτική |
Παιδί άνω των 18 και αυτοσυντηρείται | Σταματά |
Διαζύγιο μετά 1/1/2020 | Μέχρι 5 χρόνια (με εξαιρέσεις) |
Διαζύγιο 1994–2020 | Έως 12 χρόνια |
Διαζύγιο πριν 1994 | Εφόρου ζωής (αν δεν υπάρχει συμφωνία) |
⚖️ Πότε σταματά η διατροφή συζύγου;
Η υποχρέωση διατροφής σε πρώην σύζυγο παύει αυτόματα όταν συμβεί ένα από τα εξής:
Οι πρώην σύζυγοι συμφωνούν από κοινού να τερματιστεί.
Ο ένας από τους δύο αποβιώσει.
Ο/η δικαιούχος διατροφής παντρευτεί ξανά, συζεί ή συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.
Ο καταβάλλων δεν έχει πλέον οικονομική δυνατότητα να πληρώνει.
Ο/η δικαιούχος αποκτήσει επαρκές δικό του/της εισόδημα.
🔁 Υπάρχει και η δυνατότητα μεταβολής της διατροφής μέσω νέας συμφωνίας ή δικαστικής απόφασης, αν έχει αλλάξει σημαντικά η οικονομική κατάσταση κάποιου από τους δύο.
Η διακοπή της διατροφής δεν γίνεται αυτόματα. Ο γονέας που πληρώνει διατροφή πρέπει:
Να απευθυνθεί σε δικηγόρο
Να καταθέσει αγωγή τροποποίησης ή διακοπής διατροφής
Να αποδείξει στο δικαστήριο ότι το παιδί πλέον μπορεί να αυτοσυντηρηθεί
Το δικαστήριο εξετάζει όλα τα δεδομένα: ηλικία, σπουδές, εισοδήματα, προσωπική κατάσταση του τέκνου.
📄 Χρήσιμα παραδείγματα
Ο 22χρονος φοιτητής Ιατρικής που δεν εργάζεται: Διατηρεί δικαίωμα διατροφής.
Ο 25χρονος που τελείωσε τις σπουδές του και εργάζεται part-time με 900€: Μπορεί να θεωρηθεί αυτοσυντηρούμενος.
Ο 30χρονος που ζει ακόμα με τους γονείς του χωρίς να εργάζεται: Εξαρτάται από το γιατί δεν εργάζεται – η τεμπελιά δεν δικαιολογεί διατροφή.
💬 Τι συμβαίνει σε περίπτωση αμφισβήτησης;
Αν ο γονέας που πληρώνει θεωρεί ότι το παιδί δεν δικαιούται πια διατροφή, αλλά το παιδί επιμένει, τότε το θέμα λύνεται δικαστικά.
Η τελική απόφαση ανήκει στο δικαστήριο, και γι’ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχουν αποδείξεις (όπως έγγραφα για εργασία, αποδοχές, σπουδές, ή ακόμα και μάρτυρες).
📝 Νομική βάση
Η υποχρέωση διατροφής ρυθμίζεται κυρίως από τα άρθρα 1485 έως 1502 του Αστικού Κώδικα. Επιπλέον, ισχύουν οι ειδικές διατάξεις περί επιμέλειας και δικαιωμάτων τέκνων.
1. Αν το παιδί παίρνει υποτροφία, δικαιούται διατροφή;
Εξαρτάται. Αν η υποτροφία καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του, τότε πιθανόν να μη χρειάζεται διατροφή.
2. Αν εργάζεται μερικώς, αλλά δεν φτάνουν τα λεφτά του;
Αν το εισόδημά του δεν είναι αρκετό για διαβίωση, τότε ενδέχεται να εξακολουθεί να δικαιούται διατροφή.
3. Πρέπει το παιδί να ενημερώνει τον γονέα για τα έσοδά του;
Νομικά δεν υποχρεούται, αλλά αν ζητείται διατροφή μέσω δικαστηρίου, πρέπει να δηλώσει την οικονομική του κατάσταση.
4. Μπορεί να ζητηθεί επιστροφή χρημάτων για διατροφή που δόθηκε ενώ δεν έπρεπε;
Μόνο αν αποδειχθεί ότι υπήρξε δόλος από πλευράς του τέκνου (ψευδής δήλωση).
Η υποχρέωση διατροφής προς τα τέκνα είναι μια σύνθετη νομική υποχρέωση που δεν συνδέεται αποκλειστικά με την ηλικία. Εξαρτάται από την ικανότητα του παιδιού να αυτοσυντηρείται και τις γενικότερες συνθήκες ζωής του. Αν είστε γονέας και προβληματίζεστε για το πότε και πώς παύει αυτή η υποχρέωση, η καλύτερη λύση είναι να συμβουλευτείτε δικηγόρο και να κινηθείτε νομικά, ώστε να έχετε πλήρη κάλυψη.
© Law Advertising | All Rights Reserved By SeoMarketer